MEVSİMLİK İŞ NEDİR ,MEVSİMLİK İŞÇİ KİMDİR,OTEL ,TATİL KÖYÜ İŞÇİLERİ MEVSİMLİK İŞÇİ MİDİR?MEVSİMLİK İŞÇİLERİN,OTEL İŞÇİLERİNİN HAKLARI NELERDİR?
Mevsimlik iş nedir, mevsimlik işçi kimdir, otel, tatil köyü işçileri mevsimlik işçi midir? Mevsimlik işçilerin,otel işçilerinin hakları nelerdir? Sorularının yanıtı çok sayıda çalışanı yakından ilgilendirmektedir.İş yaşamında yaptıkları iş mevsimlik iş niteliğinde olmadığı halde ,mevsimlik işçi gibi çalıştırılan, buna bağlı olarak birtakım işçilik haklarından yoksun bırakılan çeşitli sektörlerde,otellerde,tatil köylerinde çalışan bir çok işçi bulunmaktadır.Bu çalışanların statülerinin gerek kendilerince ,gerekse işverenlerince tam olarak bilinmemesi,zaman zaman ise kimi işverenlerce mevsimlik işçilerin haklarının suistimal edilmesi mevsimlik iş,mevsimlik işçi kavramlarını izaha muhtaç hale getirmektedir.Mevsimlik işçilerin sahip oldukları haklara yeterince müdrik olduklarını söylebilmek maalesef mümkün değildir.
İş Hukuku mevzuatımızda bir işin mevsimlik iş sayılması için ne kadar süreyle devam etmesi gerektiğine dair bir tanım yer almamaktadır.Mevzuatımızda ve yargı uygulamasında mevsimlik işin tanımı yapılırken ,çalışma süresi yerine, yapılan işin niteliğine vurgu yapıldığı görülmektedir.
Başta 4857 Sayılı Kanun olmak üzere Yargıtay içtihatları ve meri hukukta yer bulmuş tanım ve öğeler birlikte değerlendirildiğinde;mevsimlik işi,senenin yalnızca belirli döneminde çalışmanın sürdürüldüğü veya çalışmanın bütün sene boyunca devam etmesine karşın çalışmanın belirli dönemlerde yoğunlaştığı işyerlerinde yapılan işler olarak tanımlayabiliriz.Mevsimlik işte çalışan işçilere ise mevsimlik işçi denilmektedir.
Çalışma dönemleri yapılan işin niteliğine göre uzun ya da kısa olabilir. Mesela bir işyerinde mevsimlik çalışma yılın 10 ayı boyunca devam ettiği halde başka bir işyerinde 6 ay boyunca devam edebilir.
Kimi işyerlerinin bütün yıl boyunca faaliyetini sürdürmesine ,faaliyetlerini tamamen askıya almamasına karşın herzaman,bütün yıl boyunca aynı sayıda işçi çalıştırmadığı yapılan işin niteliğine bağlı olarak faaliyetin yoğunlaştığı dönemlerde çalışan sayısını arttırdıkları,yoğun olmayan dönemlerde ise çalışan sayısını düşürerek çalışanlarının bir kısmını iş sözleşmelerine takip eden yılın yoğun dönemine kadar ara verdiği görülmektedir.İşte bu tür işyerlerinde görülen işler de mevsimlik iştir.Örneğin ülkemizin sıcak deniz kıyılarında faaliyet gösteren kimi otel ve tatil köyleri turist sayısının yoğun olduğu yaz aylarının yanında ,turist sayısının azaldığı kış mevsimlerinde de faaliyetlerini düşük yoğunluklu olarak sürdürmekte,yoğun yaz döneminde çalışan baş aşçı, maitre D’hotel, resepsiyon şefi,baş aşçı yardımcısı, Maitre D’hotel yardımcısı gibi çalışanlar ,bölüm şef yardımcısı, çamaşırhane şefi ,rezervasyon memuru, aşçı, barmen, tatlıcı,garson gibi çalışanlar ,kat ve oda temizlikçileri, kapıcılar, büfeci, aşçı yardımcısı ,bell boy, kasiyer, santral memuru,çamaşırhane işçileri, terzi,meydancı, bagajcı, haberci, bulaşıkçı, komi, bekçi, bahçıvan vb.işçi sayısnı arttırmakta,bunlarla mevsim oyunca devam etmek üzere sözleşme yapmakta,mevsim/sezon bitiminde sözlşemelerini askıya alarak bir dahaki yoğun sezona,mevsime kadar fiili çalışmalarına ara verdirmektedir.
Mevsimlik işlerde çalışan işçiler hizmet edimini ancak iş mevsiminde yerine getirmek ifa etmekle yükümlüdür.O yıl ki mevsimlik çalışmanın bitmesi nedeniyle işyerinden ayrılan ancak iş sözleşmesi bozulmamış olan işçi ,bir dahaki mevsime kadar işverenine hizmet etmek zorunda olmadığı gibi işverenin de işçiye ücret ödeme zorunluluğu yoktur.Yani mevsimlik işçi ve işvereninin iş sözleşmesinden doğan karşılıklı yükümlülükleri bir sonraki mevsimin başına kadar askıdadır.
Mevsimlik işçi ,yeni mevsim başında iş yaptığı anda hem kendisinin hem de işverenin az evvel belirttiğimiz askıya alınan borçları(işçinin hizmet görme ,işverenin ücret ödeme borcu) tekrar aktif hale gelir.Mevsimin/sezonun bitmesiyle birlikte iş sözleşmesi kendiliğinden sona ermeyip bozulmadığı,askıda kaldığı için yeni sezon başında işe başlarken işçi ile işveren arasında yeniden iş sözleşmesi yapılmasına gerek bulunmamaktadır.
Mevsimlik İşçi yeni sezon/mevsim başında işverenin işe davet etmesine karşın haklı bir gerekçesi olmadığı halde süresinde işe başlamazsa,işveren 4857 Sayılı Kanun'unilgili maddesi uyarınca işe devamsızlık nedeniyle işçinin iş aktine önelsiz ve tazminatsız olarak son verebillir.
Mevsimlik İşçi yeni sezon/mevsim başında işe başlamak üzere işyerine gitmiş ancak işveren işçiyi iş vermemişse ya da çalışmasını istemediğini belirterek iş aktini feshetmişse ,işçinin o güne kadarki çalışmalarına ilişkin feshe bağlı haklarını talep etme hakkı doğar.
Mevsimlik işçinin iki sezon/mevsim arasında, iş sözleşmesi ve buna bağlı olarak iş görme,hizmet etme borcunun askıda olması,işçinin hayatını idame etmek için gelir elde zorunluluğu nedeniyle başka bir işyerinde ,başka bir işte çalışma hakkı vardır.
Mevsimlik işçi iki sezon/mevsim arasında,boşta kaldığı dönemde yukarıda belirtildiği üzere başka bir işverene bağlı olarak,başka bir işte çalışabiliceği gibi,aynı işverene (mevsimlik işçi olarak çalıştığı işverenine) ait başka bir işyerinde de çalışabilir.İşte bu durumda işveren değişmediği için ,mevsimlik işçinin kıdem süresinin hesabında hem mevsimlik olarak çalıştığı süre hem de sezon bitiminden yeni sezon/mevsim başlangıcına kadar çalıştığı süre toplanarak birlikte dikkate alınır.Başka bir değişle işçinin çalışma süreleri birleştirilir.
Örnek 1:Ayşe 3 yıl önce Antalya'da bulunan 5 yıldızlı Arona otelinde kat görevlisi olarak çalışmaya başlamış, çalışması boyunca her yıl Mayıs ayı ortasında iş başı yapmış Kasım başında işi bırakmıştır.Ayşe 3 yıl bu şekilde çalıştıktan sonra 4.yıl mevsim başında (Mayıs ayı ortasında) çalıştığı otele iş başı yapmak üzere gittiğinde işyeri yetkilisi, yerine başkasını aldıklarını, kendisiyle artık çalışmayacaklarını söylemiştir.Ayşe bu durumda kendisine kıdem tazminatı ödenemsi gerektiğini belirterek kıdem tazminatının ödenmesini talep etmiş ancak,işyeri yetkilisi Ayşe'nin mevsimlik işçi olduğunu,hiçbir zaman kesintsiz 1 yıl boyunca çalışmadığını,kıdem tazminatı alabilmek için 1 yıllık kesintisiz çalışmanın zorunlu olduğunu belirterek bu talebini reddetmiştir.
Ayşe ,bu şekilde iş aktine son verilmesi nedeniyle sahip olduğu hakları ve dava açarak bu haklarını elde edip edemeyeceği hususunda Antalya'da iş davası avukatı olarak görev yapan avukatların birinden cevap alabileceğini düşünerek bir arkadaşının refaransıyla danıştığı iş avukatından, kıdem tazminatına hak kazandığını ,zira mevsimlik işlerde fiili çalışma sürelerinin toplanarak kıdem süresinin bulunduğunu,kıdem tazminatını hak edebilmek için kesintisiz çalışmak gerekmediğini,çalışma süreleri toplandığında 16 ay 15 günlük çalışması olduğunu ,buna göre kıdem tazminatı hakkı doğduğunu,yine kendisine ihbar süresi verilmeden haklı bir sebep olmaksızın işten çıkarıldığı için 4 haftalık giydirilmiş brüt ücreti üzerinden ihbar tazminatına hak kazandığını,ayrıca çalışması boyunca tüm hafta tatillerinde çalıştığı halde kendisine bunun karşılığı ödenmediğinden hafta tatili alacakları ile karşılığı ödenmeden fazla mesai yaptırıldığı için fazla mesai alacağının doğduğunu belirtmiş ve dilerse işverenden bu alacaklarını yazılı ya da sözlü olarak talep edebileceğini,dilerse iş davası açarak bu haklarının işverenden tahsilini isteyebileceğini doğru bir biçimde açıklamıştır.
Mevsimlik iş,mevsimlik işçi,otel ve eğlence sektörü işçilerinin hukuki durumuna dair tanımlamalara yer verdiğmiz işbu makalemizi takip edecek makalelerimizde ise mevsimlik ve otel işçilerinin kıdem tazminatı hakkı,mevsimlik ve otel işçilerinin ihbar tazminatı hakkı,mevsimlik ve otel işçilerinin yıllık izin hakkı,mevsimlik ve otel işçilerinin fazla mesai hakkı,mevsimlik ve otel işçilerinin hafta tatili hakkı,mevsimlik ve otel işçilerinin ulusal bayram - genel tatil hakkı,mevsimlik ve otel işçilerinin işe iade davası açma hakkı,mevsimlik ve otel işçileriyle belirli süreli iş sözleşme yapılması hali vb.konuları irdelemeye çalışacağız.16.02.2014
Makaleler ile İlgili Yasal Uyarı
Yine “Otel İşçileri Mevsimli İşçi midir?" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Av. Özkan Kaban'a ait olup makale, yazarı tarafından www.kabanbukuk.com adresinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak yazarının izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
Av.Özkan Kaban
